DEPREMDEN SONRA SAYACINIZI GAZ KESME VANASINDAN KAPATIN: Hasarlı veya hasarsız binanızın içinde gaz kokusu, sesi alırsanız veya bundan şüphe etmeniz durumunda, Gazlı su ısıtıcınızın veya diğer bir gazla çalışan cihazınızın yere düşmesi ve/veya duvar bağlantısından çıkması durumunda, Binanızın duvarlarında veya beton döşeme levhalarında büyük çatlaklar meydana gelmesi gibi büyük bir hasar görmesi VE gaz hatlarının bundan zarar gördüğünden şüphe etmeniz durumunda, UYARI: Gaz kokusu aldığınızda hiçbir elektrik anahtarını açmayın. Kaçak kontrolü için açık alev kullanmayın. Elektrik değeri güvenli, su geçirmez olmamaları durumunda pille çalışan el fenerlerini kullanmayın. Gaz kaçağı olması halinde en güvenilir ışık kaynakları kimyasal madde çubuklarıdır. UYARI: Gaz kaçaklarını kontrol etmek üzere hasarlı binaların içine girmek çok tehlikelidir ve önerilmez. DİKKAT: Depremden sonra artçıl şoklar devam edecek ve binanız daha fazla hasar görecektir (belki de bu şoklar sırasında ilk kez hasar görecektir). UNUTMAYIN: Vasıflı bir eleman tarafından gaz kaçağı tam olarak kontrol edilmeden gaz vanasını yeniden açmayın. UNUTMAYIN: Bütün kılavuz lambaların vasıflı veya gaz şirketinden gelen bir eleman tarafından tekrar yanar duruma getirilmesi gereklidir.   AĞIR MOBİLYALARIN SABİTLEŞTİRİLMESİ Kaliforniya’da uzmanlar bize depremden sonra bina dışına koşmamamızı önermektedirler. Bunun nedeni binalarımızın diğer ülkelerdeki kadar hasar görme ihtimalinin az olmasıdır. Ahşap kafesli binalarımız depreme oldukça dayanıklıdır. Katı inşaat yasalarımız, modern (1933 sonrasında) kagir binaların yıkılma tehlikesini azaltmaktadır. Deprem sırasında en fazla yaralanma tehlikesi yapıya bağlı olmayan nedenlerden kaynaklanmaktadır. Dekoratif amaçlı ve sabit eşyaların, ağır mobilyaların yuvarlanması sonucunda meydana gelen yaralanmaların oranı çok yüksektir. Yaralanmaları azaltmanın en ekonomik yollarından biri yapısal olmayan tehlikelerin azaltılmasıdır. Burada birkaç tehlike üzerinde durulacak ve bazı çözümler önerilecektir.   PENCERE VE AYNA CAMI Kesici parçalar yere düşebilir ve odaya dağılabilir. Emniyet camını, telli camları veya pencere güneş/emniyet bantlarını dikkate alın. Güneş/emniyet bantları camın izolasyon faktörünü de arttırma avantajına sahiptir. Enerji tasarrufu bant masrafını karşılayabilir. Camınız emniyetli tipte değilse masrafsız güvenlik önlemleri de alabilirsiniz. Panjurları indirebilir ve kapatabilirsiniz, perdeleri çekebilirsiniz. Aşağı indirilmiş, kapatılmamış stor perdeler bile dağılan cam parçaları için bir ölçüde güvenlik sağlamaktadır. Yatakların yanındaki pencereler için en iyi çözüm pencere güneş/emniyet bantlarının kullanılmasıdır. AĞIR MOBİLYALAR Doğal felaketler sırasında özellikle yüksek, çok ağır mobilyalar hareket edecek ve yere yuvarlanacaktır. Bütün mobilyaları duvara vidalamak için metal kablo örgüsü, zincir veya dirsek kullanın. Duvar vidaları genellikle uygun ebatta yuvalı vidalardır. Duvar vidalarını bir saplama içine vidalayın (saplama duvarı destekleyen dikey 2”x4 ahşap takozdur, normal olarak 16” aralıklarla yerleştirilirler). Ekonomik elektronik saplama bulucusunun kullanılması ile işiniz kolaylaşacak duvarınıza daha az zarar gelecektir. Her zaman vida kullanılmalı, çivi kullanılmamalıdır. GAZLI EV CİHAZLARI Sobanız, su ısıtıcınız, fırınınız, elbise kurutucunuz vs. doğal gaz veya propan ile çalışabilir. Emniyete alınmamış gazla çalışan ev cihazları bir deprem sırasında birisi tarafından tahrip edilebilir veya gaz besleme hatlarında kırılmalar ve delinmeler meydana gelebilir. Eğer bu cisimler yerlerinden oynatılır veya devrilirse, meydana gelen gaz kaçağı aksi taktirde küçük hasarlar ile kurtarılabilecek evinizi tamamı ile tahrip edebilir. Gazla çalışan bütün ev cihazlarını bir duvara monte edin ve esnek gaz boruları kullanın. Esnek gaz boruları biraz hareket etmeye izin verebilmek için gerekenden daha uzun olmalıdır. Bu cihazlar eğilme, yuvarlanma ve kaymayı önlemek için üstten ve alttan sabit bir şekilde bir yere tespit edilmelidirler. Sağlam ipler veya örgülü kablolarla su ısıtıcınızın duvara olan montajını daha da sağlam bir hale getiriniz. BUZDOLAPLARI Buzdolapları son derece ağırdır ve çoğu da tekerleklidir. Ağırlıklarından dolayı yerlerinden oynar veya devrilirlerse, insanları ezebilirler. Bir deprem sırasında yerlerinde kalmaları ve dik durmalarını temin etmek için buzdolaplarını üstten ve alttan sabitleyiniz. Bunun için delikli metal şeritler kullanınız. Bir ucunu duvara dubelle tutturun ve diğer ucunu buzdolabının ana gövdesine sağlam bir şekilde sabitleyin. Metal şeridi buzdolabın arkasındaki bobinlere veya kangallara tespit etmeyin. Bunlar çok dayanıksız ve hafif malzemeden yapılmış olup, buzdolabının ağırlığına tahammül edemezler. DUVARDA ASILI OLAN AYNALAR, RESİMLER, SAATLER VS. Duvarda asılı olan her şey, büyük bir deprem sırasında yerinden çıkacak ve düşecektir. Uygun ölçüde bir dübel kullanın ve daha hafif cisimler için delik bir duvar dübeli kullanın. Daha büyük cisimler duvarda bulunan bir dübele monte edilen daha büyük bir vida kullanmayı gerektirirler. DEKORATİF EŞYALAR Yerine sağlamca tespit edilmemiş cisimler bir şok sırasında düşecektir. Rafların ön kısımlarını bir tel, tek lifli olta ipi (misina) veya koruyucu korniş ile çevirin (ip veya korniş raf tabanından raf yüksekliğinin 1/3’ü kadar yüksekte olmalıdır). Eşyalar yerlerine velcro (cırtbant), iki taraflı yapışkan bant veya porselen tutkalı ile sabitlenebilir. Büyük veya ağır eşyaları en alt rafa yerleştirin. Ağır cisimler sanayi tipi daha güçlü velcro bantlarla yerlerine tespit edilebilir. DOLAPLAR Bir deprem sırasında dolaplar açılacak ve içindekiler ortalığa saçılacaktır. Ağır eşyaları en alt raflara yerleştirin ve kapaklarının açılmaması için uygun menteşeler kullanın. PARLAYICI VE YANICI SIVILAR Ortalığa dökülmüş parlayıcı ve yanıcı sıvılar yangına yol açabilir ve depremden hasar görmeden kurtulan bir evi tamamen harabeye çevirebilir. Bütün parlayıcı ve yanıcı sıvıları evin dışında, kendi orijinal/uygun kutularında ve yapılardan ve araçlardan uzakta muhafaza ediniz. Eğer parlayıcı ve yanıcı sıvıları evinizin içerisinde muhafaza etmeniz gerekiyorsa bunları garajınızda, kilitli dolaplarda ve daima en alt rafta muhafaza ediniz. “Tehlikeli maddeler” kısmına bakınız. PENCERELERİN YANINDA YERLEŞTİRİLMİŞ OLAN YATAKLAR Bütün yataklar bir depremi yaralanmadan atlatmanız için “güvenli bölgeler” olmalıdır. Düşen bir pencere camı ciddi hasarlara sebep olabilir. Eğer bir yatak mutlaka bir pencerenin altına yerleştirilmek zorunda ise güvenlik filmi monte edin. Bunun maliyeti her fit kare başına 2$’dır. Bu film tabakası kırılan camı bir arada tutacak ve böylece büyük bir deprem sırasında kırıldığında yatağınızın üzerine cam parçacıkları yağmur gibi yağmayacaktır. Pencere boyama firmaları sarı sayfalarda (telefon rehberi, meslekler rehberi vs.) bulunabilir. İŞ HAYATINDA YAPISAL OLMAYAN HASARLARI AZALTMAK İyi çalışanlarınız sizin en değerli varlıklarınızdır. Onları güvenli bir çalışma ortamı ile koruyunuz. EKİPMANLAR VE TEÇHİZAT: Bir hizada bulunan çoklu dosya dolaplarını, büyük dolapları, kitaplıkları vs. birlikte bantlayınız. Yüksekte bulunan raflar üst kısımlarında birbirleri ile bağlanmalıdır ve zemine tespit edilmelidir. Masa üstü bilgisayarları ve daktiloları yerlerine tespit ediniz. Zemin üzerinde bulunan bilgisayar kesintisiz güç kaynaklarını bağlı oldukları iş istasyonlarının yanına yerleştiriniz. Dolap kapaklarını uygun menteşelerle güvence altına alınız. Tehlikeli maddeleri doğru şekilde depolayınız ve bütün çalışanlarınızı bunlar hakkında eğitiniz. Herhangi bir yere bağlı olmadan duran hareketli kısımları güvence altına alınız. İyi bir genel kural olarak masa üstü seviyesindeki her şeyi güvence altına alınız. BAŞ SEVİYESİNDEN YUKARIDA BULUNAN CİSİMLER Baş seviyesinin üzerinde ve tavanda asılı bulunan görünen veya görünmeyen cisimler altında çalışan işçiler için tehlike arz edebilir. Masa üzerinden daha yüksek seviyede bulunan bütün cisimleri güvenli hale getiriniz. Tavanlarda asılı bulunan diagonal (tavanda köşeden köşeye uzanan) örgü tellerini kontrol ediniz. Aydınlatma armatürlerini ve fluoresant ampul panellerinin yerlerinde sağlam bir şekilde durduğundan emin olunuz. Dekoratif tavan panellerini, spot ışıklarını, hoparlörleri, klima cihazlarını vs. yerlerine güvenli bir şekilde monte ediniz. Başınızın üzerinde duran askılı tavanları tutan kabloların, dübellerin ve vidaların sağlam olup olmadığını kontrol ediniz. ELEKTRİKLİ CİHAZLAR Eğer güvenli hale getirilmemiş elektrikli cihazların kablo bağlantıları kopar veya enerji taşıyan kablolar açığa çıkarsa şok tehlikeleri meydana gelir. Güvenli hale getirilmemiş cihazlar ofis binanızdaki elektrik tesisatında kısa devreler meydana getirebilir. Elektrikle çalışan bütün cihazları güvenli hale getiriniz. Acil durum aydınlatması ve bilgisayarları veri kayıpları meydana gelmesine karşı korumak için bir destek jeneratörü bulundurun. Jeneratörler, yakıt tankları, bataryalar ve yakıt borularının uygun bir şekilde güvence altına alınmasını sağlayın. Acil durum aydınlatmasını güvence altına alın. İletişim cihazlarını, switchleri ve kontrol kutularını güvence altına alınız. FABRİKA EKİPMANLARI Fabrikalarda bulunan ekipmanların kaybı bir depremin meydana gelmesinden sonra sizi, işinizi devam ettirmekten alıkoyabilir. Su ısıtıcıları, fırınlar, boilerler, fanlar, pompalar, ısıtma, havalandırma , klima cihazları ve bunlara bağlantılı olan hatlar ve boruları güvence altına alınız.   TEHLİKELİ MALZEMELER Güvence altına alınmadan veya uygun olmayan şartlarda depolanmış olan tehlikeli kimyasal maddeler işiniz için büyük bir tehlike yaratabilir. Üretimde kullanılan kimyasal maddelerin büyük konteynerlerini veya temizlik malzemelerini güvence altına alınız. Bütün toksit malzemelerin doğru konteynerlerde bulunmasını ve uygun şekilde etiketlenmesini sağlayın. Bu tür maddelerin dökülmesi durumunda her çalışanın ne yapması gerektiğini bilmesini ve öğrenmesini sağlayın. Bir deprem meydana gelmesi halinde dökülmelerini önlemek amacıyla bütün toksik, sıcak veya tehlikeli maddelerin büyük konteynerlerını kapalı bulundurunuz. ÇALIŞANLAR Ev ve işyeri için bir eğitim ve teyakkuz programı meydana getiriniz. Ailelerin de bu işe ilgi göstermelerini teşvik ediniz. Çalışanlarınızın evde ve işyerinde hazırlıklı bulunmalarını teşvik ediniz. Her çalışana tehlikeler, güvenlik uyarıları, acil durum planları ve malzemeleri ile ilgili olarak özel talimatlar veriniz. KOMŞULAR Komşularınızın ne yaptığından haberdar olun. Onların yapacakları girişimler sizin evinizi tehlikeye atabilir. Komşularınızın potansiyel proplemlerine ilişkin planlar yapmak zorunda kalabilirsiniz. SICAK SU ISITICINIZI GÜVENCE ALTINA ALMAK Bir deprem meydana gelmesi durumunda su ısıtıcınızın yerinden oynamasını önlemek için onu duvara ve zemine sağlam bir şekilde tespit etmeniz gerekir. Su ısıtıcınızın yerinden oynaması gaz veya su boruların kırılmasına yol açabilir ve aksi taktirde depremden hiç bir zarar görmeden kurtulabilecek olan evinizi mahvedebilir. Aynı zamanda gazla çalışan ev aletlerinize bağlanan gaz borularınızın mevcut esnek modellerden olmasını sağlayın. DUVARI İŞARETLEYİNİZ : Keçe uçlu bir markör ile su ısıtıcısını, tepesinden altı inç aşağısından ve termostat kontrol vanasının dört inç yukarısından işaretleyiniz. Bu işaretleri su ısıtıcısının arkasındaki duvara taşıyınız. TAKOZLARI YERLEŞTİRİNİZ : Takozları su ısıtıcısının arkasındaki duvara yerleştirip işaretleyiniz, takozları su ısıtıcısından 24 inç daha geniş olarak işaretleyiniz. Ucuz elektronik takoz bulucular yerel nalburlarınızda mevcuttur. Takozlar merkezden merkeze 16 inç aralıkla yerleştirilir. BORUCU BANDININ EN ÜST ŞERİDİNİ TESPİT ETMEYE BAŞLAYINIZ : Tankın tepesinden başlayınız. Kullandığınız en uzaktaki takozu belirleyiniz ve buna 3/16 inçlik bir kılavuz deliği açınız. Borucu bandının bir ucunu duvara tespit etmek için rondelayla birlikte 5/16 inç x 2 1/2 inçlik bir ağaç vidası kullanınız. (madeni borucu bandını kullanınız, yeni plastik borucu bandını kullanmayınız). BORUCU BANDINI TANKIN HER İKİ YANINDA YER ALAN EN AZ İKİ TAKOZA TESPİT EDİNİZ : Borucu bandını bir sonraki takoza taşıyıp işlemi tekrarlayınız. BANDI, TANKI TAMAMEN ÇEVRELEYECEK ŞEKİLDE SARINIZ : Borucu bandını tankın etrafına sarınız. Arkadan başlayıp bandı arka taraf boyunca sarıp ön tarafa ve tekrar arka tarafa sarınız. Böylece bant bir çember oluşturacaktır. BORUCU BANDININ DUVARA TESPİTİNİ EN AZ İKİ TAKOZA DAHA UYGULAYARAK TAMAMLAYINIZ : Bandın duvar takozuna tespit işlemini tekrarlayınız. Bandın gevşek olmamasına, gergin tutmaya dikkat ediniz. BÜTÜN İŞLEMİ ALT TANK KAYIŞI İÇİN TEKRARLAYINIZ : Bütün işlemi yeniden tankın altı için tekrarlayınız. TANKIN ARKASINA YANMAZ BİR TAMPON YERLEŞTİRİNİZ: Bu, tankın duvara doğru hareket etmesini önleyecektir. Tamponu, takozlara tespit ediniz. İŞİ; SU ISITICISININ AYAKLARINI DÖŞEMEYE TESPİT EDEREK TAMAMLAYINIZ: Su ısıtıcısının bulunduğu zemine su ısıtıcısının ayaklarını tespit etmek için tırnaklara açı veriniz. ÇOCUKLARIN BAŞA ÇIKMALARINA YARDIMCI OLMAK : Felaket sonrası özellikle çocukların moralleri bozuk olup abartılı duygular sergileyebilirler. Bu reaksiyonlar normal olup genellikle uzun sürmeyecektir. AŞAĞIDA ÇOCUKLARINIZDA GÖREBİLECEĞİNİZ BAZI SORUNLAR SIRALANMIŞTIR : Karanlıktan, ayrılmaktan veya yalnız kalmaktan duyulan aşırı korku. Ebeveynlere sıkı sıkıya yapışmak, yabancılardan korkmak Endişe Çocukça (olgun olmayan) davranışlarda artış Okula gitmeyi istememe Yemek yeme/uyuma davranışlarında değişiklik Saldırgan davranışlarda artış veya utangaçlık Yatağını ıslatma veya parmak emme Sürekli görülen kabuslar Baş ağrıları veya diğer bedensel şikayetler. ÇOCUĞUNUZA YARDIMCI OLACAK BAZI ŞEYLER ŞUNLARDIR : Çocuğunuzla felaket hakkındaki duyguları üzerine konuşunuz. Kendi duygularınızı da paylaşınız. Ne olduğu hakkında konuşunuz ve çocuğunuza anlayabileceği bilgiler veriniz. Emniyette ve birlikte olduğunuza dair çocuğunuza güvence veriniz. Bu güvence vermeyi sık sık tekrarlama gereği duyabilirsiniz. Çocuğunuzu sık sık tutunuz ve onunla temas ediniz. Yatma zamanında çocuğunuzla fazladan zaman geçiriniz. Bırakınız çocuğunuz kaybolan bir oyuncağın, kayıp bir battaniyenin veya kayıp bir evin yasını tutsun veya tasalansın. Çocuğunuzun okulda sorunları olduğunu hissediyorsanız, çocuğunuza beraberce yardımcı olabilmek için öğretmeniyle konuşunuz. Lütfen bu yazıyı önümüzdeki aylarda tekrar okuyunuz. Genellikle bir çocuğun felaket karşısındaki duygusal tepkisi fazla uzun sürmeyecektir. Ancak, bazı sorunlar olabilir veya aylarca sonra tekrarlayabilir. Çevrenizdeki ruh sağlığı merkezinde afetlerle ilgili sorunlar yaşayan insanlarla konuşma hususunda becerili danışmanlar görev yapmaktadır. YETİŞKİNLERİN FELAKETLERLE BAŞA ÇIKMASI : Bir felaketin şokunu ve acısını henüz yaşamış olduğunuz için önümüzdeki birkaç gün veya hafta zarfında çok meşgul olacaksınız. Anlık ihtiyaçlarınızla uğraşmak, belki barınacak yeni bir yer bulmak, temizlik ve tamirat planları yapmak ve talep formları doldurmak zamanınızın çoğunu işgal edebilir. İlk şokun etkileri kaybolduktan sonra, yaşantınızı yeniden toparlamaya ve inşa etmeye başlayacaksınız. Bir afet sonucunda hepimizin yaşayabileceği bazı normal tepkiler vardır. Genel olarak böyle duygular uzun sürmezler, ancak olaydan aylar sonra da yüzüstü bırakılmış ve küskün hissetmeniz olağandır. Bazı duygular veya tepkiler felaketten haftalar veya aylar bile geçmeden ortaya çıkmayabilirler. Bazı normal tepkiler arasında şunlar vardır : Çabuk kızma/öfke Üzgünlük Yorgunluk Baş ağrıları veya mide bulantısı İştah kaybı Hiperaktivite (yerinde duramama) Uyuyamama Konsantrasyon kaybı Kabuslar Alkol veya Uyuşturucu Tüketimindeki Artış Çoğu felaketzede bu tepkilerden en az birini gösterecektir. Duygularınızın ve geriliminizin farkında olmak daha iyi hissetmenin ilk aşamasıdır. Diğer faydalı etkinlikler arasında şunlar vardır : Felaket deneyimleriniz hakkında konuşunuz. Duygularınızı içinizde saklamak yerine paylaşmak, olanlar hakkında kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olacaktır. Dertlerden, sıkıntılardan veya ev tamiratlarından uzakta zaman geçiriniz. Eğlenme, gevşeme veya sevilen bir meşgalenize zaman ayarınız. Yakın arkadaşlarla bir günlüğüne veya birkaç saat süreyle evden uzaklaşma, yardımcı olabilir. Sağlığınıza, iyi beslenmeye ve yeterli uykuya özen gösteriniz. Uyuma zorluğuyla karşılaşıyorsanız gevşeme egzersizleri yardımcı olabilir. Çaresizlik duygularını azaltmak ve zihinsel huzura kavuşmak için gelecekteki muhtemel acil durumlar için hazırlanınız. Yaşamınızın diğer yönlerini tamir etmenin yanı sıra kişisel ilişkilerinizi yeniden kurunuz. Çiftler, hem konuşmak, hem de eğlenmek için birlikte yalnız kalmaya zaman ayırmalıdırlar. Stres, endişe, depresyon veya bedensel problemlerin sürmesi halinde, yerel ruh sağlığı merkezince sağlanan hizmetlerle temasa geçmek isteyebilirsiniz. Bu yazıyı önünüzdeki birkaç hafta ve ay boyunca belirli aralıklarla tekrar okuyunuz. Duygularınızın farkında olmanız ve bunları başkalarıyla paylaşmanız, toparlanmanız ve kısa sürede kendinizi tekrar iyi hissetmenizin önemli bir parçasıdır.